Türkiye son 3 günde ekonomide depremi yaşadı... Peki şimdi ne olacak?

İki yılda iki kur krizi yaşanınca ekonomi yönetimi tümden değişti. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nda Berat Albayrak'ın yerini alan Lütfi Elvan ile Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı'nda Murat Uysal'ın yerini alan Naci Ağbal'ı büyük sorunlar bekliyor.

Son iki yılda iki kur krizi yaşayan Türkiye’de ekonomi yönetimi değişti. Temmuz 2018’de Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna oturan Berat Albayrak, hem imza attığı politikalar hem de istifa biçimiyle Türkiye tarihinin en tartışmalı bakanlardan biri olarak tarihteki yerini aldı. Albayrak göreve geldiğinde Türkiye’de 15 yaş üstü çalışabilir nüfus 60 milyon 626 bin, istihdam 29 milyon 314 bindi. İstihdam oranı da yüzde 48,4’tü. Ağustos 2020 itibarıyla 15 yaş üstü nüfus 62 milyon 730 bine yükselirken, istihdam 27 milyon 554 bine düştü. İstihdam oranı da yüzde 43,9’a geriledi. Üstelik istihdam edilenlerin önemli bölümü pandemi nedeniyle kısa çalışma ve ücretsiz izin kapsamında olduğu için aylardır tam maaş alamıyor. Albayrak döneminde, ekonomik büyümeyi artırabilmek için faizler baskılanmaya çalışıldı ve rekor kredi genişlemelerine gidildi ancak bu dönemde 8 çeyreğin 4’ünde eksi büyüme kaydedildi. Hem ekonomik kriz hem de TL’deki değer kaybının etkisiyle Albayrak döneminde dolar cinsinden milli gelirde büyük düşüş yaşandı. 2017 sonunda 858,9 milyar dolar olan rakam, 2019 sonunda 760,9 milyar dolara geriledi. IMF’nin 2020 tahmini ise 649,4 milyar dolar. Albayrak göreve geldiğinde tüketici enflasyonu yüzde 15,39 seviyesindeydi. Bu oran Ekim 2019’da yüzde 8,55’e kadar düştü ancak daha sonra yükselişe geçti ve Ekim 2020’de yüzde 11,89 ile çift hanede kalmayı sürdürdü. IMF verilerine göre, Türkiye dünyada enflasyonun en yüksek olduğu 18. ülke konumunda. Albayrak göreve geldiğinde Türkiye’nin 79,1 milyar dolar brüt döviz rezervi, 22,9 milyar dolar brüt altın rezervi vardı. 30 Ekim 2020 itibarıyla bu rakamlar dövizde 42 milyar 259 milyon dolara gerilerken, altında 42 milyar 147 milyon dolara yükseldi. Albayrak göreve geldiğinde TCBM’nin döviz varlıkları döviz yükümlülüklerinden 32,5 milyon dolar fazlaydı. Swap hariç rakam 31,3 milyar dolardı. Albayrak, 2 yıl 4 aylık bakanlık dönemine iki büyük kur krizi sığdırdı. Öyle ki, 6 Kasım itibarıyla TL, yıl başından bu yana dolar karşısında yüzde 30’luk değer kaybıyla dünyada en fazla değer kaybı yaşayan para birimiydi. Albayrak göreve geldiğinde 4,53 olan dolar/TL, Albayrak görevi bırakmadan iki gün önce 8,57’yi görmüştü. Ağustos 2018’deki birinci kur krizi döneminde Albayrak “yurt dışı kaynaklı kur saldırısı” söylemini kullanırken, ikinci kur krizinde “rekabetçi kurla ihracatımız artacak” söylemine geçiş yaptı. Kur artışı, yüksek ülke risk primi (CDS) ve rezerv düşüklüğü, Türkiye’nin dış borç çevirmesini de zorlaştırıyor. Albayrak Hazine’yi 138,8 milyar dolarlık brüt kamu dış borç stokuyla devraldı ve 2020 yılının Haziran sonu verisiyle 163,3 milyar dolarla bıraktı. Şimdi Türkiye yeni Merkez Bankası Başlanı ve yeni Hazine ve Maliye Bakanı'nın neler yapacağını merakla beklyior... Ferit SEÇKİN / İçerik Editörü ferit@sakinca.com @ferit_seckin (adsbygoogle = window.adsbygoogle || ).push({});