Selçuk Geçer Yazdı: Aynı Hataları Tekrarlamak! Dolar 50 de Olur 150 de!

'Geçmişten alınan en ufak bir ders olmadığını çok net bir şekilde görüyoruz.'

Türkiye'nin ekonomik tarihinde önemli bir dönüm noktası olan 1994 döviz krizi, günümüzde yaşanan ekonomik çalkantılarla çok ciddi benzerlikler içeriyor. Bu benzerliklere baktığımızda, geçmişten alınan en ufak bir ders olmadığını çok net bir şekilde görüyoruz. Durumun vahametini anlamak için 94 öncesine bir göz atalım isterseniz. 1994 KRİZİ ÖNCESİ YAPILAN EKONOMİK VE FİNANSAL HATALAR 1994 krizinin öncesinde Türkiye, yüksek enflasyonla boğuşuyordu. Hükümetin popülist politikaları, enflasyonun kontrol altına alınmasını zorlaştırdı. Devlet harcamalarının kontrolsüz artışı, bütçe açıklarının artmasına ve enflasyonun yükselmesine yol açtı. Kamu Finansmanında Açıklar Kamu finansmanındaki ciddi açıklar, ekonomiyi kırılgan hale getirdi. Devletin gelirleri harcamalarını karşılamayınca, bütçe açıkları büyüdü. Bu açıklar yüksek faizli borçlanmalarla kapatılmaya çalışıldı, ancak bu durum borç yükünü artırdı ve faiz ödemelerinin bütçe üzerindeki baskısını artırdı. Sabit Döviz Kuru Politikası 1994 krizinden önce Türkiye sabit döviz kuru politikası uyguluyordu. Döviz kurlarını belirli bir seviyede tutmayı amaçlayan bu politika, ekonomideki dengesizlikler nedeniyle sürdürülebilirliğini kaybetti. Spekülatif ataklar ve sermaye çıkışları, döviz kuru üzerindeki baskıları artırdı ve sabit kurun savunulmasını imkansız hale getirdi.     Bankacılık Sektöründeki Zayıflıklar Bankacılık sektöründe yeterli düzenlemelerin ve denetimlerin olmaması, krizin derinleşmesine yol açtı. Bankaların likidite krizine girmesi, finansal sistemin çökmesine neden oldu. Yüksek riskli krediler ve yetersiz sermaye rezervleri, kriz döneminde bankaların dayanıklılığını azalttı. SON 10 YILDA YAPILAN HATALAR Faiz Politikaları ve Enflasyon Son 10 yılda Türkiye'nin faiz politikaları, ekonomik istikrarı sağlamak yerine belirsizliği artırdı. Faiz oranlarının düşük tutulması, enflasyonun kontrolsüz şekilde yükselmesine neden oldu. Enflasyonla mücadelede geç kalınması, halkın alım gücünü düşürdü ve ekonomide durgunluğa yol açtı. Döviz Kurları Üzerindeki Baskılar Döviz kurlarını sabit tutma çabaları, Merkez Bankası rezervlerinin hızla erimesine neden oldu. Piyasa koşullarına müdahale edilerek döviz kurlarının suni şekilde düşük tutulması, döviz rezervlerinin azalmasına ve ekonominin dış şoklara karşı daha savunmasız hale gelmesine yol açtı. Yapısal Reformların Eksikliği Yapısal reformların ertelenmesi ve kısa vadeli çözümlerle yetinilmesi, ekonominin kırılganlığını artırdı. Üretim yapısının çeşitlendirilmemesi ve katma değeri yüksek sektörlere yeterince yatırım yapılmaması, uzun vadede sürdürülebilir büyüme hedeflerini zora soktu. Dış Borç ve Cari Açık Dış borcun hızla artması ve cari açıkların yüksek seviyelerde seyretmesi, ekonomiyi kırılgan hale getirdi. Dış borcun büyük kısmının kısa vadeli olması, döviz kurundaki dalgalanmalara karşı savunmasızlığı artırdı. Cari açığın finansmanı için sürekli olarak dış borçlanmaya başvurulması, ekonomik dengeleri olumsuz etkiledi. Yüksek Enflasyon ve Faiz Oranları 1994'te olduğu gibi, bugün de Türkiye yüksek enflasyon ve faiz oranlarıyla mücadele ediyor. O dönemde enflasyon, ekonominin belini büken en büyük sorunlardan biriydi. Bugün de benzer şekilde, enflasyon oranlarının yüksek seyretmesi, halkın alım gücünü düşürüyor ve yaşam standartlarını olumsuz etkiliyor. Faiz oranlarının yüksek olması ise borçlanma maliyetlerini artırarak, yatırımların önünde bir engel oluşturuyor. Ekonomik Belirsizlikler ve Spekülatif Ataklar 1994'te döviz kurları üzerindeki spekülatif baskılar, krizin tetikleyicilerinden biriydi. Bugün de benzer spekülatif hareketlerle karşı karşıyayız. Ekonomik belirsizliklerin artması, yatırımcı güvenini sarsıyor ve spekülatif ataklara zemin hazırlıyor. Bu durum, Türk Lirası'nın değer kaybına yol açıyor ve ekonomik istikrarı tehdit ediyor. Döviz Kuru Baskıları Her iki dönemde de döviz kurları üzerindeki baskılar benzer bir seyir izliyor. 1994'te Türk Lirası hızla değer kaybederken, bugün de benzer bir durumla karşı karşıyayız. Döviz kurlarındaki dalgalanmalar, ithalat maliyetlerini artırarak enflasyonu körüklüyor ve ekonomiyi daha da kırılgan hale getiriyor. Aynı Hataları Tekrarlamak 1994 döviz krizinden bu yana geçen 30 yılın ardından, Türkiye'nin benzer ekonomik sorunlarla boğuşuyor olması düşündürücü. Yüksek enflasyon, faiz oranları ve döviz kurları üzerindeki baskılar gibi sorunlar, yeterince ders alınmadığını gösteriyor. Ekonomik reformların ve mali disiplinin sürdürülebilirliği konusunda atılan adımların yetersiz kaldığı açık. Peki şimdi ne olacak?